تحقیق تفكر استراتژیك

مدیران همواره با واژه های «مبهم» و «چندمعنای» ادبیات مدیریتی مواجه بوده اند. تبیین این واژه هـــــا می تواند در شناخت و بهره گیری بهتراز مباحث نظری سودمند باشد. استــــراتژی یكی از این زمینه هاست كه با واژه هایی همچون برنامه ریزی استراتژیك، مدیریت استراتژیك، تفكر استراتژیك و... انباشته شده است. هریك از این واژه ها خود گرفتار چند تعبیری و چند گونه نگری است. مایكل كازامانو و كنستانینوس ماركیدس (M.CUSUMANO & C.C- MARKIDES-2001) در مقدمه كتاب خود می نویسند: «فقدان یك تعریف همه پذیر، زمینه را برای هجوم تعابیر جذاب و عبارات باب روز گشوده است و این امر بر ابهام ما در مورد اینكه استراتژی چیست و یا چه باید باشد می افزاید».(1) تعجبی نیست كه نشریه اكونومیست در مقاله ای ادعا می كند: «هیچكس به راستی نمی داند كه استراتژی چیست؟»ایـــن مقاله به رویكرد تفكر استراتژیك می پردازد. زیربنای این مقاله، مقاله قبلی ما با عنوان «رویكردهای نوین استراتژی(2)» است كه در اینجا بخش مهمی از آن، یعنی «تفكر استراتژیك» موردبررسی كاملتر و گسترده تری قرار می گیرد. در این بررسی ضرورت تفكر استراتژیك و مزیتهای آن، ماهیت و كاركرد آن و درنهایت یك الگوی مفهومی برای این شیوه تفكر تشریح می شود. منظور اصلی مقاله تنها تبیین این رویكرد مهم مدیریتی نیست بلكه آنچه امید داریم در انتهای مقاله حاصل شود شكل گیری مجموعه ای از مؤلفه های دیدگاهی پیرامون محیط كسب و كار است. دیدگاهی كه می تواند اثربخشی مدیران را توسعه بخشد.
معرفی موضوع
اگر رویكردهای «نوین» استراتژی نبود، امروز استراتژی (همچون بسیاری از مفاهیم دیگر مدیریتی) به تاریخ ادبیات مدیریتی سپرده شده بود. دلیل این امر عدم تطابق ماهیت رویكردهای «كلاسیك» استراتژی با محیط كسب و كار امروز است. محیط كسب و كار امروز با ویژگیهایی همچون تغییرات پیچیده و غیرخطی، تحولات ناپیوسته و جهشی، تغییرات پی درپی پارادایم ها و رقابت بدون حیطه بندی قابل تعریف است و این خصوصیات صحت پیش بینــی محیط آینده را به شدت تضعیف می كند. در یك نظرسنجی كه در سال 1984 توسط نشریه اكونومیست از 16 نفر شامل وزرای اقتصاد، دانشجویان دانشگاه هاروارد و رؤسای شركتهای چندملیتی درمورد پیش بینی ده سال آینده صورت گرفت، بیش از 60 درصد پیش بینی ها با خطای زیادی همراه بود
(3) آنان با تمام تخصص و تجربیات خود نتوانسته بودند پیش بینی های صحیحی از قیمت نفت، مقایسه اقتصاد سنگاپور با استرالیا و دیگر موارد سوال را ارائه دهند. مبنای برنامه ریزی استراتژیك، پیش بینی محیط (فرصتها و تهدیدات) آینده است و در جایی كه بین پیش بینی (در زمان برنامه ریزی) و واقعیت (در زمان اجرا) تفاوت زیادی وجود داشته باشد، اثربخشی آن از بین می رود. برنامه ریزی استراتژیك به محیطی باثبات و پایدار، عوامل محیطی در تعادل با تغییرات پیوسته، كنش و واكنش قابل فهم و قابل پیش بینی نیاز دارد و در فقدان چنین شرایطی از كاركرد موثر بازمی ماند. شرایط محیط امروز كسب و كار برای برنامه ریزی استراتژیك مناسب نیست: