تحقیق قیام 15 خرداد و تبعید امام خمینی ( ره ) و تاثیر در رفتار سیاسی گروههای سیاسی، شاه و نخبگان

مقدمه :
بی‌تردید امیراسد الله علم در آغاز دهه‌ی 40 بزرگترین بازیگر دربار پهلوی بود با شروع نخست وزیری وی بدستور شاه كمیسیون سه نفره‌ای به ریاست علم وبا شركت حسین‌فر دوست ومنصور تشكیل شد كه وظیفه تعیین نمایندگان مجلس را بر عهده داشت .فعالیت این كمیسیون غیر رسمی وپنهانی در طول دوران نخست وزیری هویدا نیز ادامه داشت و در واقع در تمام این دوران طولانی ، این علم بودكه نمایندگان مجلس را تعیین می‌كرد.علم در سال 43 در راس دانشگاه پهلوی (شیراز ) قرار گرفت تا جای پای رژیم را پس از سركوب سالهای 41 و 42 عشایر فارس تحكیم كند و در همین زمان بود كه با نقشه او سفر پادشاه ، بلژیك ومحمد رضا پهلوی به میان عشایر جنوب به اجرا در آمد و امنیت فارس به رخ رسانه های غربی كشیده شد در سال 44 نیزعلم بعنوان وزیر دربار در راس قدرت قرار گرفت .
علم علاوه بر وابستگی به قدرتهای خارجی و عضویت در تشكیلات فراماسونری ، در مقابل شاه بسیار حقیرانه رفتار می‌كرد و این جمله او نشاندهنده همان موضوع است :"من غلام خانه زاد شاهنشاه هستم "وی چنان مورد توجه شاه بود كه بصورت یكی از نزدیكترین افراد درآمد .
"او همان گونه كه طی دوران نخست وزیری خود ( 41 تا 1342 ) در نقش مجری طرح امریكایی "انقلاب سفید " كندی ودموكراتهای امریكایی ‌ظاهر شد ،مدتی بعد دلارهای نفتی را در راه حزب جمهوریخواه امریكا ریخت ودر انتخاب ریچارد نیكسون به ریاست جمهوری به ایفای نقش پرداخت.علم در دوران طولانی ریاست جمهوری نیكسون عالی‌ترین پیوندهای شاه را با امریكا برقرار ساخت ضمن اینكه او با " ادوارد هیث " و حزب محافظه كار او در انگلیس دارای روابط صمیمانه بود و از مغازله با "هارولد ویلسون "و دولت كارگری او ابایی نداشت ."
پس از بازگشت شاه از آمریكا و آغاز نقش مستقیم او در اجرای سیاستهای امریكا ، شكل ومحتوای روابط ایران و امریكا وتكیه شاه بر حمایتهای آن ، نمونه كم نظیری از وابستگی بی چون و چرای یك دولت به ظاهر مستقل را نسبت به نظام استكبار و ضد مردمی آمریكا در جهان نشان داد .این رابطه بتدریج بصورت دو طرفه درآمد .آمریكا خود را در كلیه‌ی امور ایران درگیر و مسئول حس می‌كرد و ازدیدگاه مردم و سایر دولتها ، شاه مظهر حاكمیت آمریكا در یك كشور جهان سوم محسوب می‌شد.
مهمترین دلایل این رابطه‌ی ویژه عبارتند از :1- از نظرآمریكا ،سلطنت شاه جز حاكمیت دایمی بر ایران شناخته می‌شد .بعبارت دیگر ، جانشینی برای شاه وجود نداشته و می‌بایست اقتدار آن حفظ گردد.2- شاه بطور كامل تسلیم آمریكا بود بنابراین نه تنها از لحاظ سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و نظامی هیچ خطری برای سلطه امریكا به ایران نداشت بلكه او می‌توانست تمامی امكانات ایران را دراختیار اهداف امریكا بگذارد .3- شاه مقابله با كمونیسم را كه یكی از اصول سیاست خارجی امریكا بود با امكانات فراوانی كه در اختیار داشت ، تحقق می‌بخشید.بهمین دلیل کیسینجرگفت :"شاه برای ما یكی از رهبران نادر ویك هم پیمان نامشروط بود . "4- فروش نفت ارزان به میزان مورد نیاز غرب خصوصا امریكا ، خرید اسلحه و سایر كالاهای مصرفی، كمك بزرگی برای پیشرفت اقتصادی غرب بود لذا حفظ شاه یكی از اصول سیاست خارجی امریكا بود.5- پذیرش سلطه فرهنگی و ارزشهای زندگی امریكایی وترویج زندگی مصرفی توسط شاه او را به شكل رهبری فوق العاده در میان حكام امریكا در آورد .چنین موقعیت ممتاز شاه در عرصه‌ی سیاسی خاورمیانه بهترین میدان جهت گسترش نفوذ امریكا درمیان سایر كشورهای منطقه بود.
ارزیابی عملكرد و مواضع احزاب نیز در فاصله سالهای 39 تا 1342 و قضاوت درباره‌ی آنها مشكل است زیرا در فضای بعد از قیام 15 خرداد 42 وتداوم مبارزه تا پیروزی انقلاب اسلامی ، شرایط بسیار متفاوتی با دوران قبل ازآن داشته است .تحولی كه در وضعیت حوزه‌ها ، روحانیت و مرجعیت ایجاد شده در واقع انقلابی اساسی در تفكر و رفتار سیاسی – اجتماعی مردم بوجود آورد .قبل از آن تعداد معدودی از روحانیون نسبت به مسائل كشور تحولات جهان اسلام ، اهداف اسرائیل ،سلطه‌ی امریكا و وضعیت ابر قدرتها و نقشه‌های آنها در مورد ایران ، آگاهی واحساس مسئولیت داشتند.لذا نمی توان انتظار زیادی از برخی روشنفكر ناآگاه از معارف و اصول اسلام داشت كه در چهار چوب فرهنگ لیبرالیستی یا ماركسیستی كه در آن روزگار متداول بود فكر وعمل كنند .


فهرست مطالب
مقدمه 1
مواضع شاه ودولتمردان رژیم در سیاست خارجی 5
رژیم وجبهه ملی 7
روابط رژیم با اسرائیل 8
رویدادهای پس از قیام 15 خرداد 1342 :علما و مجتهدین 10
تشكیل هیات مصلحین 15
تاسیس دارالتبلیغ 16
اعترافات رئیس اداره هشتم ساواك درباره قیام 15 خرداد 20
سخنان شاه در 17 خرداد 1342 20
مواضع احزاب وگروهها در قبال واقعه 15 خرداد 22
ویژگیهای قیام 15 خرداد 26
اجتماع مراجع وعلما در تهران 30
مذاكرات علما و دولت 31
آزادی موقت امام ( ره ) 33
تغییر مواضع شاه 33
انتخابات مجلسین 34
عنوان صفحه
تحریم انتخابات 35
بركناری علم وانتصاب حسنعلی منصور 37
سوابق و شخصیت منصور 38
قتل منصور و با زتابهای آن 41
پیامدهای قیام 15 خرداد 43
شیوه‌ها و حركتهای رژیم پس از قیام 15 خرداد 49
ماهیت قیام 15 خرداد ازنگاه شاه 57
نقش جمعیتهای موتلفه اسلامی درمبارزه با رژیم شاه 57
نقش حوزه علمیه قم در پیشبرد نهضت 58
توطئه رژیم شاه 59
رژیم و تصمیم به تنظیم قطعنامه 60
تلاش برای رهایی امام ( ره ) 61
زندان و محاصره علمای مبارز 61
برپایی میتینگ و صدور قطعنامه 62
شایعه سازی رژیم 63
شكل گیری مبارزه مسلحانه با رژیم 64
موضع حوزه علمیه قم در برابر جمعیت هیاتهای موتلفه 65
عنوان صفحه
واكنش روحانیون مبارز در برابر اعدام گروه بخارایی 66
تلاش رژیم برای تضعیف روحانیت 66
اعتصاب دسته‌های عزاداری 67
دستگیری اعضای حزب ملل اسلامی 68
رژیم در جستجوی راه جدید 69
كوشش در جهت پایان تبعید امام خمینی ( ره ) 71
توقیف رساله امام ( ره ) 72
تاسیس كانون مترقی 73
برنامه‌‌های سیاسی هویدا 81
برنامه‌های اقتصادی هویدا 83
جمع بندی ازدوره نخست وزیری هویدا 84
برخورد رژیم با جبهه ملی ونیروهای میانه رو در دوره هویدا 87
دلایل استقلال وخود رایی شاه در دهه 40 و 50 89
جمشید آموزگار و نقش وی در رژیم پهلوی 94
شریف امامی و دولت آشتی ملی 96